دانلود پاورپوینت دبیرستانی

برای نامگذاری ترکیبات آلی از قواعد آیوپاک استفاده می شود. 

(IUPAC: International union pure and applied chemistry ) 

قواعد آیوپاک در نامگذاری ایزومرها در آلکانها‏‏‏‏‏‏‏‏

 ۱.در صورتی که اتم‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏های کربن به‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏صورت راست زنجیر(بدون شاخه) قرار گرفته باشند کافی است پیش از نام آلکان مربوطه، کلمه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ی نرمال آورده شود. 

(n-پنتان )نرمال پنتان‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏           CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-CH₃     

(n-هپتان )نرمال هپتان‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-CH₂-CH₂-CH₃          

۲.در نام‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏گذاری آلکان‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏های شاخه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏دار ، ترتیب زیر رعایت می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏شود:

آ) انتخاب بلندترین زنجیر کربنی به عنوان زنجیر اصلی (زنجیری که بیش‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ترین تعداد اتم کربن را دارا باشد)

تعداد کربن‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏های زنجیر اصلی را به عدد یونانی بیان کرده و پسوند - ان اضافه می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏کنیم.

ب)طولانی‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ترین زنجیر شماره‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏گذاری می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏شود. شماره‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏گذاری کربن‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏های زنجیر اصلی از طرفی که به شاخه نزدیک‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏تر باشد(به‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏طور کلی شماره‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏گذاری همیشه از طرفی آغاز می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏شود که به کربن متصل به شاخه، عدد کوچک‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏تری تعلق یابد.)

‏‏‏‏‏‏در صورت وجود چند شاخه، شماره‏گذاری  زنجیر اصلی به قسمی صورت می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏گیرد که مجموع شماره‏ی کربن‏های شاخه‏دار کمترین مقدار باشد.

پ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏) در نوشتن نام، ابتدا  شماره‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ی کربنی که شاخه به آن متصل است‏‏‏‏‏‏‏‏(پس از نوشتن عدد، خط تیره می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏گذاریم‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏) سپس نام شاخه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ی مربوط (نام آلکیل مربوط‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏)و سپس نام هیدروکربن هم کربن با زنجیر اصلی را ذکر می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏کنیم‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏.

نکته: هرگاه شاخه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏های متفاوت بر روی هیدروکربن قرار داشته باشند، رعایت حق تقدم ترتیب حروف الفبای لاتین ضروری است.‏‏‏‏‏‏‏ ( اعدادی که در وسط قرار می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏گیرند قبل و بعد آن خط تیره می‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏گذاریم.‏‏‏‏‏‏‏‏ )

 مثلاً شاخه "اتیل"(Ethyle) زود تر از شاخه "متیل" (Methyle) ذکر میشود.

  نکته: پیشوند تعداد شاخه تأثیری در تقدم آن ندارد.

مثلاً "اتیل" زودتر از "دی متیل" ذکر میشود.

به چند مثال زیر توجه کنید.

     3-متیل هگزان

  4-اتیل-3-متیل هپتان

3-اتیل-7،4-دی متیل نونان

2-برمو-2-متیل پروپان

3-متیل هپتان

چند مثال: ترکیبات زیر را نامگذاری کنید.

 3-اتیل-2-متیل هگزان                    3- ایزوپروپیل هگزان

ترکیبات زیر را نامگذاری کنید.

(آ)   2-اتیل پنتان          (ب)  2،2-دی متیل-5-اتیل نونان

 (پ) 2-متیل-3-اتیل هگزان   (ت)   3،3،2،2-تترا متیل پنتان

با تشکر از جناب آقای عبدالرحمن رحیمی دبیر محترم شیمی